Junichiro Tanizaki: Stille sneeuwval

Junichiro Tanizaki: Stille sneeuwval: De geschiedenis van de gezusters Makioka (Japan, 1946): 625 blz: Vertaald door Jacques Westerhoven (1994): Uitgeverij Meulenhoff

 

"Stille sneeuwval" is een familiekroniek die het verhaal van de 4 zussen Makioka vertelt. De oudste zus is Tsuruko, 36 jaar oud aan het begin van het boek, getrouwd met Tatsuo en moeder van 6 kinderen. De tweede zus is Sachiko, 34 jaar oud en getrouwd met Tenosuke, moeder van een dochter van 10, Etsuko. De derde zus is Yukiko, 32 jaar oud en ongehuwd. De vierde zus is Taeko, ook wel Koi-San genaamd van 26 jaar oud en ook ongehuwd.
  "Stille sneeuwval" speelt zich af in de jaren 1938 tot 1941, maar de politieke situatie in die tijd en de oorlog komen nauwelijks ter sprake.

 In het begin van het boek is er een poging om de derde zus Yukiko aan de man te helpen, vooral georganiseerd door Sachiko. Dit is een van de vele pogingen die in het verhaal gedaan worden om Yukiko te koppelen. De jongste zus, Taeko trekt zich nergens iets van aan, zij heeft voor een schandaal gezorgd door een relatie aan te gaan met Okubata, ook wel Kei-boy genoemd.
  De zussen wonen allen in Osaka, maar aan het begin van het boek verhuist Tsuruko met haar familie naar Tokio omdat haar man daar een betere baan krijgt aangeboden. De traditie vereist dat Yukiko en Taeko bij de oudste zus komen wonen, maar Yukiko woont liever bij Sachiko en Taeko woont op zichzelf.
  In "Stille sneeuwval" gebeurt niet zo heel veel. Er komt een overstroming in voor en een storm, maar voor de rest gaat het vooral over de belevenissen van met name de jongste 3 zussen. Ze gaan naar het Kabuki-theater, gaan kijken naar de kersebloesem in Kyoto en gaan uit eten. Een erg leuk hoofdstuk vind ik hoofdstuk 30 uit deel 2 (blz 346-352) waarin een bezoek aan een Sushi-restaurant wordt beschreven.
  Ik heb erg genoten van deze derde lezing van "Stille sneeuwval". Het is een realistische roman die  waarheidsgetrouw overkomt. Zonder meer één van de mooiste romans die ik ooit heb gelezen!

  

Citaten:

- Er waren mensen die weigerden te geloven dat de derde van de gezusters Makioka ongetrouwd de leeftijd van negenentwintig kon hebben bereikt en zo de huwbare leeftijd voorbij hebben laten glippen zonder dat daar diepgaande redenen voor bestonden, maar toch waren die redenen er niet. De voornaamste oorzaak was misschien dat noch Tsuruko, de oudste van de vier zusters, noch Sachiko en Yukiko zelf zich de luxueuze levensstijl van hun vaders laatste jaren uit het hoofd hadden kunnen zetten, laat staan het ontzag dat de naam Makioka wekte. Met andere woorden, in hun verlangen een echtgenoot te vinden die waardig was te worden opgenomen in zo'n vooraanstaande oude familie, hadden ze alle huwelijkskandidaten die zich aanvankelijk bij de vleet aandienden te min bevonden, ze zo vaak geweigerd dat ze ten slotte al hun goodwill kwijt waren en er niemand meer met aanzoeken kwam -  en in de tussentijd had het fortuin van de familie een keer genomen.

- Taeko werkte alleen als haar hoofd ernaar stond, want ze beschouwde zich inmiddels als een echte kunstenares, en die hielden er geen regelmatige dagindeling op na.

- Taeko had genoeg gekregen van haar poppen omdat ze vond dat ze nu te groot was om door te blijven gaan met zo'n meisjesachtige liefhebberij. Ze wilde iets doen dat nuttig was en dat haar tegelijkertijd de gelegenheid gaf haar natuurlijke aanleg, haar goede smaak en haar handigheid ten volle te gebruiken, en daarvoor leek haar het ontwerpen en maken van kleren het meest geschikt.

- "Ik heb vol bewondering zitten kijken hoe Koi-san haar sushi eet," zei Itakura.

 "Hoezo?"

 "Met dat ronde mondje is ze net een goudvis die aan een klompje wittebrood sabbelt: hij ziet eruit alsof er niks meer bij kan, maar intussen eet hij maar door."

 "Ik dacht al dat je veel te veel naar mijn mond keek," zei Taeko.

 "Koi-san is een goudvis! Koi-san is een goudvis!" zong Etsuko uitgelaten.

 "Maar weten jullie dat ik deze manier van eten speciaal heb geleerd?"

 "O ja? Van wie?"

 "Van de geisha's die ook bij juffrouw Osaku les nemen. Die vertelden me dat ze steeds uit moeten kijken dat er geen speeksel aan hun lippen komt als ze eenmaal lippenstift hebben opgedaan. Je moet het eten met de stokjes recht in je mond steken zonder dat het je lippen raakt, en daarom oefenen ze met gedroogde tofu zolang ze in de leer zijn. Gedroogde tofu absorbeert geweldig, snap je, dus als je dat in de soep dompelt en dan zo'n soppend brokje in je mond kunt stoppen zonder je lippenstift te beschadigen, dan heb je het kunstje onder de knie."

- Als een echte dochter van de Kansai begreep Sachiko heel goed hoe innig Yukiko van haar geboortegrond hield. Het was maar een doodgewone, niet eens bijzonder fraaie tuin, maar als je erin wandelde en de geur van de pijnbomen opsnoof of naar de Rokko-bergen in de verte keek of naar de heldere lucht boven je, dan voelde je dat er in de hele wereld geen plek bestond waar het beter wonen was dan hier tussen Osaka en Kobe. Wat was Tokio hiermee vergeleken toch een lawaaierige, stoffige, smerige, akelige stad! Geen wonder dat Yukiko zo vaak zei dat in Tokio zelfs de wind anders aanvoelde. Sachiko prees zich werkelijk gelukkig dat ze niet zoals haar twee zusters naar Tokio had hoeven te verhuizen.

Een lang citaat over een sushi-meester:

- De zaak ontleende de naam Yohei aan het feit dat de meester het vak had geleerd in Yobei, een reeds lang ter ziele, maar rond de eeuwwisseling erg bekend sushi-restaurant vlakbij de sumo-arena in Tokio. De sushi van Yohei smaakten echter heel anders dan de sushi van Yobei. Al was de meester in Tokio in de leer geweest en kneedde hij daarom zijn sushi in plaats van ze te persen, hij was een geboren Kobenaar en deed zijn uiterste best zijn produkten een uitgesproken Kansais karakter te geven. Zo gebruikte hij bijvoorbeeld uitsluitend kleurloze azijn in plaats van de gele Tokiose soort, en als sojasaus de stroperige Kansaise vorm die je in Tokio nergens tegenkomt. Ook adviseerde hij zijn klanten om sushi met garnaal, inktvis, of zeeoor niet in de saus te dopen maar met zout te bestrooien. Als vis gebruikte hij alles wat er, bij wijze van spreken vlak voor zijn deur, in de Japanse Binnenzee werd gevangen en hij was van mening dat de vis die niet voor sushi geschikt was nog moest worden geboren. Zijn oude leermeester was dezelfde gedachte toegedaan geweest, dus in dat opzicht vertegenwoordigde hij nog steeds de school van Yobei in Tokio. En vis had hij, in alle maten en soorten: in zijn vitrine lag zeepaling, kogelvis (berucht om zijn giftige ingewanden), roodbaars, geelstaart, oesters, verse zeeëgels, "veranda" (het vette deel tussen de buitenste graten van de schol), ingewanden van schelpdieren, en lappen rood walvisvlees. En wie zei dat sushi alleen met vis kan worden bereid? De meester van Yohei maakte ze met paddestoelen, bamboespruiten en zelfs dadelpruimen. Van tonijn, de vis waarnaar de meeste vraag was, moest hij echter niets hebben, dus die gebruikte hij weinig, en naar populaire combinaties als sushi met dwergelft, sint-jakobsschelpen, omelet en wat dies meer zij zocht je in zijn zaak vergeefs. Hoewel hij zijn vis ook wel grillde, bereikten garnalen en zeeoren, de klant in letterlijk springlevende toestand, en als hij vond dat de smaak van de vis daar beter door tot zijn recht kwam maakte hij de sushi niet met mierikswortel af, maar met tuinkruiden, essepeper of kril.

- Sachiko herinnerde zich wat haar oudste zuster haar vorig jaar tijdens het afscheid op het station in Osaka in het oor had gefluisterd, nee, gezucht: "Het kan me niet meer schelen met wie Yukiko trouwt, al draait het op een scheiding uit. Zolang ze maar trouwt."